Vì sao phải bày mâm ngũ quả lên bàn thờ ngày tết

Mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết từ lâu đã trở thành một nét văn hóa đẹp trong văn hóa truyền thống Việt Nam. Vậy chúng có ý nghĩa gì? Cách bày trí sao cho đúng, chuẩn phong tục? Tất cả sẽ được Bàn thờ Hòa Phát giải đáp qua bài viết dưới đây.

Mâm ngũ quả trên bàn thờ tết trong truyền thống văn hóa

Tết cổ truyền là nét văn hóa truyền thống, một phần không thể thiếu trong phong tục tập quán người Việt. Đây là khoảng thời gian mà bất cứ ai, dù đang ở đâu cũng sẽ nhớ về quê hương nguồn cội, cũng là khi mà các thành viên gia đình được quây quần, sum họp.
Mỗi dịp Tết đến thì các gia đình cần phải chuẩn bị rất nhiều thứ. Trong đó, một thứ không bao giờ thiếu được trên bàn thờ gia tiên là mâm ngũ quả ngày tết trên bàn thờ . Thứ vật phẩm này không chỉ khiến không khí tết lan tỏa ngập tràn hơn, mà còn mang những ý nghĩa tâm linh vô cùng quan trọng.

Mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày tết

Người Việt ta có đời sống tâm linh rất phong phú nhưng vẫn gắn liền với thực tại. Việc thờ cúng thần linh, tổ tiên trong ngày Tết nhằm thể hiện sự biết ơn, lòng tưởng nhớ những người đã khuất và ước mong cuộc sống trong năm mới thuận lợi, tốt đẹp hơn.

Mâm ngũ quả ngày tết trên bàn thờ mang ý nghĩa gì?

Hằng năm, cứ vào những ngày cuối cùng của tháng 12 âm lịch thì mọi nhà đều bày biện mâm ngũ quả lên bàn thờ gia tiên với nhiều ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
Việc bày mâm ngũ quả ngày Tết trên bàn thờ mang ý nghĩa bày tỏ tấm lòng thành kính, biết ơn, đạo lý “uống nước nhớ nguồn” với các bậc tổ tiên.
Mâm ngũ quả trên bàn thờ có nguồn gốc từ Phật giáo, được nhắc đến ở trong kinh Ullambana Sutr. Theo quan niệm của nhà Phật thì 5 loại quả với 5 màu sắc khác nhau dùng tượng cho ngũ thiện căn. Bao gồm: tín căn, tấn căn, niệm căn, định căn, huệ căn. Tức là chỉ lòng tin, ý chí, trí tuệ, tĩnh tâm và sáng suốt.
Bên cạnh đó, trong văn hóa phương Đông, 5 loại quả còn ứng với thuyết ngũ hành. Chúng tượng trưng cho các nguyên tố kim, mộc, thủy, hỏa, thổ… thể hiện cho sự sống, sự tròn vẹn đủ đầy.
Ngoài ra, chữ “ngũ” còn dùng để bày tỏ ước muốn đạt được ngũ phúc lâm môn: phúc – quý – thọ – khang – ninh của người Việt. “Quả” còn tượng trưng cho thành quả lao động suốt một năm của con cháu dâng lên các đấng bề trên.

Mâm ngũ quả bày trên bàn thờ ngày tết

Ý nghĩa các loại mâm ngũ quả trên bàn thờ
– Chuối: con cháu sum vầy, quây quần, luôn bao bọc và che chở cho nhau, cùng đầm ấm, hạnh phúc bên nhau và đón may mắn, suốt đời.
– Phật thủ: tượng trưng cho bàn tay khổng lồ của Đức Phật Như Lai che chở cho cả gia đình.
– Bưởi: thể hiện mong muốn luôn được an khang, thịnh vượng.
– Lê, Đào, Cam, Quýt: tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến về danh vọng, sự nghiệp.
– Lựu: ước mong có con đàn cháu đống.
– Táo: tượng trưng cho tài lộc, phú quý, giàu sang.
– Thanh long: tượng trưng cho hình ảnh rồng mây hội tụ, phát tài phát lộc.
– Lêkima/trứng gà: đây được coi là lộc trời cho.
– Dưa hấu: thể hiện sự căng tròn, mát lành, ngọt ngào, may mắn.
– Sung: gắn với biểu tượng sung túc, sung mãn về sức khỏe, tiền bạc.
– Đu đủ: nghĩa là đầy đủ, tượng trưng cho tài lộc, thịnh vượng.
– Xoài: phát âm giống với “xài”, thể hiện ước mong tiêu xài không bao giờ thiếu thốn.

Cách bày trí mâm ngũ quả trên bàn thờ

Mâm ngũ quả thường được bày trên một cái mâm bằng gỗ tiện, sơn son và có chân, gọi là mâm bồng. Nếu không sử dụng mâm bồng thì có thể bày trên một chiếc đĩa to. Nhưng phải chú ý đặt cao lên để tạo dáng uy nghiêm, thành kính.
Mâm ngũ quả gồm có năm loại quả khác nhau. Mỗi loại quả thông qua tên gọi và màu sắc sẽ tượng trưng cho một ước nguyện của gia chủ. Tùy theo từng vùng, miền với đặc trưng về khí hậu, sản vật, quan niệm riêng mà người ta chọn dùng các loại quả khác nhau để bày mâm ngũ quả.

Mâm ngũ quả trên bàn thờ tại miền Bắc

Người miền Bắc thường bày mâm ngũ quả dựa vào quan niệm ngũ hành theo văn hóa phương Đông. Theo đó, mâm ngũ quả là sự kết hợp của 5 màu: Kim trắng, Mộc xanh, Thủy đen, Hỏa đỏ, Thổ vàng. Bởi vậy, mâm ngũ quả trên bàn thờở miền Bắc thường có 5 loại: Chuối, bưởi, quýt, hồng, đào.
Cách bày trí truyền thống: Chuối đặt ở dưới cùng, đỡ lấy các loại quả khác ở trên. Chính giữa mâm quả là bưởi hoặc phật thủ vàng. Các loại quả khác còn lại bày xung quanh. Những chỗ còn trống trên mâm quả cài xen kẽ quýt, quất vàng, táo xanh, hoặc ớt chín đỏ.

Mâm ngũ quả tại miền Trung

Miền Trung được ví như chiếc đòn gánh đỡ 2 đầu Nam Bắc của đất nước ta. Nơi đây vốn là mảnh đất nghèo khó, khí hậu khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi nên ít hoa thơm trái ngọt. Vì thế nên người dân nơi đây cũng không quá câu nệ về hình thức hay ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết.
Chủ yếu, họ có gì cúng nấy, miễn sao thành tâm dâng kính tổ tiên là được. Bởi thế, mâm ngũ quả trên bàn thờ ở mỗi nhà tại miền Trung lại khác nhau, quả gì cũng được, miễn sao tươi ngon.
Các loại quả thường được sử dụng là: chuối, thanh long, dưa hấu, dứa, mãng cầu, sung, táo, cam, quýt…

Mâm ngũ quả tại miền Nam

Mâm ngũ quả trên bàn thờ của người miền Nam thể hiện rõ nét tính cách bình dị, dân dã, hóm hỉnh cũng như những mong muốn khác nhau của mỗi người, mỗi gia đình. Các loại hoa quả ở miền Nam cũng khá phong phú.
Người dân nơi này bày biện mâm ngũ quả trên bàn thờ với mong muốn “cầu sung vừa đủ xài” để năm mới thật đủ đầy, sung túc. Do đó, họ thường đem ước vọng của mình tương ứng với 5 loại quả: mãng cầu, quả sung, quả dừa, đu đủ và xoài.
Ngoài ra, mâm ngũ quả còn có thêm chân đế là 3 quả dứa với mong muốn con đàn cháu đống đầy nhà. Một cặp dưa hấu xanh vỏ, đỏ lòng tượng trưng cho tấm lòng trung nghĩa của người phương Nam và cầu xin sự may mắn.
Trong khi mâm quả ngày Tết của người miền Bắc thờ chuối, lê… thì người miền Nam lại rất kỵ. Lý do bởi họ quan niệm một số loại quả có phát âm mang tên gọi với ý nghĩa không tốt như: chuối gần với từ “chúi nhủi”, chỉ việc làm ăn không phất được; cam, quýt với ý nghĩa “quýt làm cam chịu”; lê gần với “lê lết” gợi sự đổ bể, thất bại…

Những lưu ý khi lựa chọn và bày trí mâm ngũ quả ngày Tết

– Chọn quả còn tươi và đẹp mắt: Việc này là để tránh việc các loại quả nhanh hỏng, làm mất đi sự uy nghiêm và ý nghĩa của không gian thờ phụng. Bởi vậy, chuối cần chọn những nải còn xanh. Các loại quả khác như xoài, đu đủ, mãng cầu, hồng,… thì nên chọn mua quả ương. Dưa hấu nên chọn những quả xanh vỏ, đỏ lòng. Nên bày thêm quả Phật thủ là biểu tượng bàn tay Phật vì chúng có vẻ ngoài rất đẹp mắt, ý nghĩa.

Các loại quả nên bày trên bàn thờ ngày tết

– Mâm ngũ quả trên bàn thờ nên chỉ bày các loại quả chứ không nên bày thêm hoa hay những thực phẩm khác. Bởi điều này sẽ khiến cho mâm ngũ quả trên bàn thờ mất đi ý nghĩa thực sự của nó.

– Nên tránh bày những loại quả có gai nhọn như: mít, sầu riêng, chôm chôm. Không dùng quả có mùi quá hắc hay các quả hệ rau, quả mọc sát đất như cà chùa, bí đỏ…
– Khi đặt quả lên mâm, các bạn cần rửa và để cho ráo nước, hoặc dùng khăn để lau khô phần ngoài của chúng trước. Bên cạnh đó, các bạn cũng không nên phơi trái cây ngoài nắng vì sẽ khiến chúng nhanh héo.
Trên đây là những chia sẻ của Bàn thờ Hòa Phát về ý nghĩa của mâm ngũ quả trên bàn thờ , cách bày trí chúng sao cho hợp phong thủy và những điểm cần lưu ý khi bày trí mâm ngũ quả… Có thể thấy được, mâm ngũ quả ngày Tết trên bàn thờ là nét văn hóa tốt đẹp đặc trưng của người Việt. Và mặc dù có sự khác biệt giữa các vùng miền, nhưng tất cả đều là sự thể hiện tấm lòng thành kính hướng về cội nguồn, tổ tiên, cũng như ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc.